Dyrektywa przyjęta 7 października przez Radę Unii Europejskiej ustanawia wspólne dla państw członkowskich minimalne normy ochrony sygnalistów, w tym przewiduje obowiązek wprowadzenia procedur na potrzeby dokonywania zgłoszeń wewnętrznych oraz podejmowania działań następczych po zgłoszeniu naruszenia. Na implementację dyrektywy państwa członkowskie mają czas do 15 maja 2021 r. Postanowienia dyrektywy mają zastosowanie do podmiotów prawnych działających w sektorze prywatnym, zatrudniających co najmniej 50 osób (objęcie podmiotów zatrudniających poniżej 50 pracowników obowiązkami wynikającymi z dyrektywy pozostawiono uznaniu ustawodawcy krajowego) oraz podmiotów działających w sektorze publicznym.
Dyrektywa zapewnia ochronę przed wszelkimi formami działań odwetowych – zarówno bezpośrednimi, jak i pośrednimi – podejmowanymi lub tolerowanymi przez pracodawcę, klienta lub usługodawcę, a także osoby pracujące dla niego lub działające w jego imieniu. Działania odwetowe, przed którymi dyrektywa chroni sygnalistów, to np. zawieszenie, przymusowy urlop bezpłatny, degradacja, zmiana miejsca pracy, obniżenie wynagrodzenia, negatywna ocena wyników, nałożenie środka dyscyplinarnego, dyskryminacja, rozwiązanie umowy o pracę, wykluczenie. Dodatkowo sygnalistom ma zostać zapewniony dostęp do środków wsparcia. Środki ochrony osób dokonujących zgłoszenia stosuje się również do osób trzecich pomagających w dokonaniu zgłoszenia lub powiązanych z sygnalistami.
Dyrektywa ustanawia normy ochrony osób zgłaszających naruszenia w obszarach takich jak:
- zamówienia publiczne,
- usługi, produkty i rynki finansowe oraz zapobieganie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu,
- bezpieczeństwo produktów,
- bezpieczeństwo transportu,
- ochrona środowiska,
- zdrowie publiczne,
- ochrona konsumentów,
- ochrona prywatności i danych osobowych oraz bezpieczeństwo sieci i systemów informatycznych,
- naruszenia dotyczące rynku wewnętrznego, w tym naruszenie przepisów o podatku od osób prawnych.
W ramach procedur na potrzeby dokonywania zgłoszeń wewnętrznych dyrektywa przewiduje obowiązek:
- utworzenia kanałów wewnętrznych przyjmowania zgłoszeń, zapewniających ochronę poufności tożsamości osoby zgłaszającej i osoby, której dotyczy zgłoszenie,
- potwierdzania otrzymania zgłoszenia w ciągu 7 dni,
- wyznaczenia bezstronnej osoby lub wydziału właściwych do podejmowania działań następczych w związku ze zgłoszeniami,
- podejmowania z zachowaniem należytej staranności działań następczych,
- przekazywania informacji zwrotnych w ciągu trzech miesięcy od otrzymania zgłoszenia,
- zapewnienia zrozumiałych i łatwo dostępnych informacji na temat procedur dokonywania zgłoszeń.
Ponadto dyrektywa wprowadza obowiązek wprowadzenia w ustawodawstwie krajowym skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających sankcji stosowanych wobec osób fizycznych lub prawnych, które utrudniają dokonywanie zgłoszeń, podejmują działania odwetowe, wszczynają uciążliwe postępowania wobec sygnalistów lub dopuszczają się naruszeń obowiązku zachowania poufności tożsamości sygnalistów. Państwa członkowskie mają także obowiązek wprowadzenia przepisów przewidujących sankcje dla osób świadomie dokonujących zgłoszeń na podstawie nieprawdziwych informacji oraz przepisów przewidujących środki odszkodowawcze za szkody wynikające z takich zgłoszeń.
Wejście w życie dyrektywy i coraz bardziej kompleksowa ochrona sygnalistów może skutkować dużymi zmianami w zakresie prawa pracy oraz koniecznością opracowania nowych lub dostosowania obecnych regulacji u pracodawców.